"Τα Δικαιώματα των Παιδιών" - Εργαστήριο Δεξιοτήτων

 Τη φετινή σχολική χρονιά, στην Α΄ τάξη, στα πλαίσια των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων , στη θεματική ενότητα "Ενδιαφέρομαι και ενεργώ - Κοινωνική συναίσθηση και ευθύνη", ασχοληθήκαμε με τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικότερα και ειδικότερα με τα δικαιώματα των παιδιών.

Η εισαγωγή στο θέμα έγινε μέσα από μία μετάβαση από το προηγούμενο θέμα των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων το οποίο δουλέψαμε (φιλοζωία). Θυμηθήκαμε τις ανάγκες των ζώων, για τις οποίες είχαμε μιλήσει και προσπαθήσαμε έπειτα να σκεφτούμε τι ανάγκες έχει ένα παιδί. Καταγράψαμε, μέσω καταιγισμού ιδεών, τις σκέψεις μας σε ένα σχεδιάγραμμα που φτιάξαμε στον πίνακα και έπειτα παρατηρήσαμε και αντιπαραβάλαμε τις ανάγκες ενός ζώου με τις ανάγκες ενός παιδιού. Διαπιστώσαμε με αυτόν το τρόπο, ότι οι περισσότερες ανάγκες συμπίπτουν. Συζητήσαμε ποιος/ποιοι φροντίζουν για την κάλυψη των αναγκών σε κάθε περίπτωση. Τα παιδιά έφτιαξαν το δικό τους σχεδιάγραμμα με τις ανάγκες των παιδιών.

Στο επόμενο εργαστήριο, δουλέψαμε με τη δραστηριότητα "Σαλπάροντας σε νέα χώρα" από το εγχειρίδιο εκπαίδευσης στα ανθρώπινα δικαιώματα για παιδιά Compasito - Μικρή Πυξίδα (http://noiazomaikaidrw.gr/wp-content/uploads/2015/07/Compasito-%CE%9C%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%AE-%CE%A0%CF%85%CE%BE%CE%AF%CE%B4%CE%B1.pdf). Στη δράση αυτή, ξεκινήσαμε με τα παιδιά ένα φανταστικό ταξίδι με πλοίο σε μία ξένη γη, όπου στόχος μας ήταν να ιδρύσουμε μαζί μια νέα χώρα. Στο ξεκίνημα του παιχνιδιού, μοιράζονται στα παιδιά κάρτες, οι οποίες αποτελούν όλες τις "αποσκευές" μας σε αυτό το ταξίδι. Οι κάρτες απεικονίζουν διάφορες ανάγκες, καθώς και διάφορες επιθυμίες των ανθρώπων και κυρίως των παιδιών. Στη διαδρομή, συμβαίνουν διάφορα απρόοπτα (καταιγίδα, τυφώνας, επίθεση από φάλαινα κλπ.) και κάθε φορά πρέπει όλοι μαζί να αποφασίσουμε ποιες από τις κάρτες δε μας είναι τόσο απαραίτητες όσο άλλες, ούτως ώστε να τις πετάξουμε στη θάλασσα για να ελαφρύνει το καράβι και να μπορέσει να κινηθεί πιο γρήγορα, διαφεύγοντας έτσι τον κίνδυνο. Στο τέλος του φανταστικού ταξιδιού, είδαμε ποιες κάρτες κρατήσαμε και ποιες "ξεφορτωθήκαμε" ως περιττές, διαχωρίζοντας με αυτόν τον τρόπο τις πραγματικές ανάγκες από τις επιθυμίες.

Σε άλλο μάθημα, εισήχθη η έννοια "Δικαίωμα", εξηγήσαμε τι είναι και πώς σχετίζεται με τις ανάγκες μας. Σκεφτήκαμε αν τα δικαιώματα είναι αυτονόητα για όλα τα παιδιά και όλους τους ανθρώπους, ποιοι τα απολαμβάνουν και ποιοι όχι, ποιοι τα έχουν σε αφθονία, ποιοι τα στερούνται και για ποιους λόγους. Συζητήσαμε για το κατά πόσο αυτό είναι δίκαιο, εξηγήσαμε τι σημαίνει ισότητα και προβληματιστήκαμε για το εάν υπάρχει στον κόσμο, ως προς τα δικαιώματα.

Αφότου παρακολουθήσαμε διάφορα βίντεο για τα δικαιώματα των παιδιών (δημιουργίες μαθητών άλλων σχολείων), καταλήξαμε στο ποια είναι τελικά τα δικαιώματα ενός παιδιού, τα ονοματίσαμε και τα καταγράψαμε. 

Έπειτα τα παιδιά ασχολήθηκαν με ένα φύλλο εργασίας στο οποίο υπήρχαν εικόνες με διάφορα δικαιώματα των παιδιών. Κλήθηκαν στη συνέχεια να γράψουν ως λεζάντα σε κάθε εικόνα ποιο είναι το κάθε δικαίωμα και να τις χρωματίσουν. Σε άλλο φύλλο εργασίας, κλήθηκαν να διαχωρίσουν τις ανάγκες των παιδιών από τις απλές επιθυμίες. 

Σε επόμενο εργαστήριο, οι μαθητές/τριες παρακολούθησαν το βίντεο "Ειρήνη" της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Η μικρή ταινία περιγράφει τη ζωή ενός παιδιού-πρόσφυγα, που προσπαθεί να βρει αποδοχή σε ξένους τόπους. Αποτέλεσε μία πολύ καλή αφορμή για να συζητήσουμε για τα δικαιώματα των παιδιών, την κακομεταχείριση και την ανισότητα.

Στη συνέχεια των εργαστηρίων μας διαβάσαμε το διπλό παραμύθι "Μαλάλα, ένα γενναίο κορίτσι - Ικμπάλ, ένα γενναίο αγόρι" της Jeanette Winter (εκδόσεις Παπαδόπουλος) , που βασίζεται στις αληθινές ιστορίες παιδιών Μαλάλα Γιουσαφζάι και Ικμπάλ Μασίχ. Τα δύο παιδιά αγωνίστηκαν, λόγω των προσωπικών τους εμπειριών, για την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών, η πρώτη για το δικαίωμα στην εκπαίδευση και ο δεύτερος ενάντια στην παιδική εργασία και την εκμετάλλευση. Και οι δύο ιστορίες έχουν εμπνεύσει χιλιάδες ανθρώπους σε όλον τον κόσμο, ενώ η Μαλάλα τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 2014 και έχει αφιερώσει τη ζωή της στον ακτιβισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι δύο ιστορίες μας έδωσαν το έναυσμα για συζήτηση και προβληματισμό σχετικά με την αδυναμία πρόσβασης όλων των παιδιών στα δικαιώματά τους ανά τον κόσμο, ανάλογα με τις συνθήκες που δημιουργούνται για λόγους που τα ίδια δεν ορίζουν.

Παρακολουθήσαμε επίσης το βίντεο "Το μαγικό μολύβι της Μαλάλα" που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο της Μαλάλα Γιουσαφζάι (εκδόσεις Πατάκη).

Τα παιδιά έφτιαξαν τις δικές τους ζωγραφιές, εμπνευσμένες από τις ιστορίες της Μαλάλα και του Ικμπάλ.

Στο επόμενο εργαστήριό μας, με αφορμή την ιστορία της Μαλάλα, επικεντρωθήκαμε στο δικαίωμα των παιδιών στην εκπαίδευση και εργαστήκαμε με τη βοήθεια του Εκπαιδευτικού Υλικού της ActionAid "H εκπαίδευση στον στόχο ξανά". Πρόκειται για υλικό που διέθεσε η ActionAid στα σχολεία που συμμετείχαν στην Παγκόσμια Εβδομάδα Δράσης για την Εκπαίδευση το 2015. Διαβάσαμε ξανά την ιστορία της Μαλάλα, από το εν λόγω υλικό, καθώς και την ιστορία της Κόνα, του Τζόσουα, και της Σεφιγιάτ, παιδιά από διάφορες χώρες του κόσμου στις οποίες τα παιδιά δεν έχουν καθολική πρόσβαση στην εκπαίδευση, ως βασικό τους δικαίωμα. Συζητήσαμε για τα προβλήματα των παιδιών αυτών και για το κατά πόσο τα προβλήματα αυτά μας αφορούν όλους, όπου κι αν ζούμε εμείς, όσα δικαιώματα και αν απολαμβάνουμε εμείς.

Η ενότητα των εργαστηρίων μας πάνω στα δικαιώματα των παιδιών έκλεισε με την κατασκευή μίας εικαστικής απεικόνισης των δικαιωμάτων των παιδιών με χεράκια από χαρτόνι που έφτιαξαν τα ίδια τα παιδιά, σχεδιάζοντας το περίγραμμα του χεριού τους. Πάνω σε κάθε χεράκι γράψαμε ένα διαφορετικό δικαίωμα των παιδιών και τα κολλήσαμε σε ένα από τα παράθυρα της τάξης μας. 

"Δες μέσα από τα μάτια ενός ακηδεμόνευτου ζώου" - Εργαστήριο Δεξιοτήτων για τη φιλοζωία

 Φέτος, στην Α΄ τάξη, στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων, στην υποενότητα "Φροντίζω το περιβάλλον", ασχοληθήκαμε με τη φιλοζωία.

Συγκεκριμένα, τα παιδιά ευαισθητοποιήθηκαν σε σχέση με τους λόγους για τους οποίους πολλά ζώα συντροφιάς βρίσκονται στον δρόμο, καθώς δυστυχώς εγκαταλείπονται από τους ιδιοκτήτες τους, αλλά και σχετικά με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες επιβιώνουν τα ζώα αυτά. Προβληματίστηκαν τα ίδια και ανακάλυψαν τις ανάγκες ενός ζώου και πώς αυτές καλύπτονται με τη βοήθεια ανθρώπων που τα αγαπούν και θέλουν να τους παρέχουν στέγη, φαγητό, συντροφιά και προστασία. 

Στην εκκίνηση των εργαστηρίων, αφού τα παιδιά παρακολούθησαν βίντεο για τα αδέσποτα ζώα, συζητήσαμε για το τι πιστεύουν ότι είναι ένα ακηδεμόνευτο ζώο, τι πιστεύουν ότι τρώνε, πού κοιμούνται, πόσο ζουν, ποιους κινδύνους έχουν να αντιμετωπίσουν. Συζητήσαμε επίσης για τις ευθύνες που συνοδεύουν τη συμβίωση με ένα ζώο, τι πρέπει να σκεφτούμε πριν το αποκτήσουμε και ορίσαμε τι σημαίνει "υπεύθυνη υιοθεσία". Τα παιδιά κλήθηκαν επίσης να σκεφτούν εάν θα έδιναν από το καθημερινό φαγητό τους σε αδέσποτα ζώα τις γειτονιάς, τι θα έκαναν εάν έβρισκαν ένα τραυματισμένο ζώο στον δρόμο, ποιος είναι υπεύθυνος για τα αδέσποτα και πώς μπορούν να λιγοστέψουν από τους δρόμους. Τέλος, μίλησαν για τις εμπειρίες τους από την επαφή τους με αδέσποτα ζώα και συζητήσαμε για αυτές.

Σε επόμενα εργαστήρια, είχε ζητηθεί από τους μαθητές/τριες να φέρουν φωτογραφίες από τα δικά τους ζωάκια (όσοι έχουν) και να προετοιμάσουν, με τη βοήθεια των γονιών τους, από μία παρουσίαση για το ζωάκι τους, την οποία πραγματοποιήσαμε στην τάξη. Ο εκπαιδευτικός παρουσίασε κι εκείνος το δικό του σκυλάκι, τη Γιασμίν, για την οποία τους διάβασε μια ιστορία (βασισμένη στην αληθινή ιστορία της Γιασμίν, ενός αδέσποτου που υιοθετήθηκε από τον δάσκαλο). Κλείνοντας φτιάξαμε ένα κολάζ με τα ζωάκια μας και τα ονόματά τους, για την τάξη μας.

Μία ακόμη δραστηριότητα ήταν να μοιραστούν στα παιδιά διάφορες φωτογραφίες από το διαδίκτυο, που απεικόνιζαν ζώα συντροφιάς, δεσποζόμενα και αδέσποτα, ενώ τα παιδιά κλήθηκαν να χωρίσουν τις φωτογραφίες σε δύο ομάδες: Στα "ζώα με σπίτι" και στα "ζώα χωρίς σπίτι". Αφού τοποθετήσαμε τις φωτογραφίες ομαδοποιημένες σε δύο αφίσες, συζητήσαμε για τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των δύο καταστάσεων, ποιες ανάγκες καλύπτονται στα ζώα της πρώτης ομάδες και τι στερούνται τα ζώα της δεύτερης ομάδας. Μιλήσαμε για το πώς μπορεί να νιώθουν τα ζώα τις καθεμίας από τις δύο ομάδες, ενώ τα παιδιά εξέφρασαν και τα δικά τους συναισθήματα που προκαλούνται από τις εικόνες των ζώων που έχουν και που δεν έχουν σπίτι.

Ως γραπτές δραστηριότητες, τα παιδιά ασχολήθηκαν αρχικά με δύο φύλλα εργασίας. Στο πρώτο, έπρεπε να κυκλώσουν τις εικόνες που έδειχναν τι χρειάζεται ένα ζώο (π.χ. σπίτι, οικογένεια, φαγητό, νερό, υγειονομική περίθαλψη, καθαριότητα, παιχνίδι, αγάπη, συντροφιά κ.α.) και να διαγράψουν όλα όσα δε χρειάζονται (π.χ. κρύο, αρρώστιες, μοναξιά, κακή μεταχείριση, εγκατάλειψη κ.α.). Το δεύτερο φύλλο εργασίας ήταν χωρισμένο σε δύο μέρη, καθένα από τα οποία απεικονιζόταν το ίδιο σκυλάκι. Τα παιδιά έπρεπε να πλαισιώσουν στη μία μεριά τον σκύλο σε δεσποζόμενο και στην άλλη σε αδέσποτο περιβάλλον, ούτως ώστε να κατανοήσουν καλύτερα τις διαφορές.

Στη συνέχεια των εργαστηρίων, μιλήσαμε, μέσα από εικόνες για το ποιες είναι οι σωστές και ποιες είναι οι λανθασμένες συμπεριφορές απέναντι σε ένα ζώο, ενώ τα παιδιά ασχολήθηκαν με ένα ακόμη φύλλο εργασίας όπου αναγνώρισαν τις εν λόγω συμπεριφορές, μέσα από εικόνες.

Διαβάσαμε τα βιβλία "Ένα αδέσποτο σκυλάκι ζητά σπίτι" της Ρένας Ρώσση - Ζαϊρη (εκδόσεις Ψυχογιός), "Ξουτ" των Φωτεινή Τσάμπρα και Ζωή Σκαλίδη (εκδόσεις Μικρή Μίλητος) και "Οι ουρές δεν είναι για να τις τραβάμε" της  Ελίζαμπεθ Βέρντικ (από τη σειρά "βιβλία συμπεριφοράς" των εκδόσεων Μεταίχμιο) και συζητήσαμε για αυτά.

 

Στο κλείσιμο των εργαστηρίων μας, ο εκπαιδευτικός αρχικά έφερε στα παιδιά αντικείμενα του δικού του σκύλου, της Γιασμίν (λουρί, κολάρο, χτένα, υγρά μαντηλάκια για των καθαρισμό των πατουσών, πιατάκια για το φαγητό, δοχείο για το νερό, εντομοαπωθητικό λουράκι και σιτρονέλα, λιχουδιές κ.α.) και συζητήσαμε με τα παιδιά για τη χρηστικότητα καθενός από τα αυτά. Μιλήσαμε για το πώς συμπεριφερόμαστε σε ένα σκυλάκι το οποίο μας γνωρίζει για πρώτη φορά. Την επόμενη ημέρα των εργαστηρίων, η Γιασμίν επισκέφτηκε το σχολείο και ήρθε σε επαφή με τα παιδιά. Καθώς τα παιδιά ήταν προετοιμασμένα, την προσέγγισαν με ηρεμία και, αφού κέρδισαν την εμπιστοσύνη της με λιχουδιές, τη χάιδεψαν και την πήγαν βόλτα με το λουρί στην αυλή του σχολείου. Στη συνέχεια, πήραμε τη Γιασμίν στην τάξη μας και τα παιδιά μίλησαν για την εμπειρία τους μαζί της.

Ως δράση διάχυσης των εργαστηρίων που πραγματοποιήσαμε, φτιάξαμε με τα παιδιά αφίσες με συνθήματα υπέρ της φροντίδας των ζώων και κατά της εγκατάλειψής τους και τις κρεμάσαμε παντού στο σχολείο.